Καταδυτική αποστολή στα ναυάγια της βορειοανατολικής Χαλκιδικής
Το Ινστιτούτο μας στα μέσα Απριλίου φιλοξένησε μια διεθνή ομάδα δυτών τεχνικής κατάδυσης με δυνατότητα να καταδύονται και να επιχειρούν βαθύτερα και από τα -120 μέτρα , διαθέτοντας επίσης τη ικανότητα να παραμένουν σε αυτά τα βάθη και για αρκετά μεγάλα χρονικά διαστήματα. Η συγκεκριμένη ομάδα χρησιμοποιεί υψηλής τεχνολογίας εξοπλισμό, με αναπνευστικές συσκευές κλειστού κυκλώματος (Rebreather), υποβρύχια μέσα προώθησης (DPV) και άρτια συστήματα καταγραφής και τεκμηρίωσης του ενάλιου περιβάλλοντος.
Η αποστολή που πραγματοποιήθηκε αποτελεί συνέχεια μίας έρευνας που πραγματοποιήσαμε πριν από 10 έτη. Συγκεκριμένα, το 2014, η Εταιρεία «Ελληνικός Χρυσός», είχε χρηματοδοτήσει μια προκαταρκτική μελέτη για την ενάλια πολιτιστική κληρονομιά της θαλάσσιας περιοχής της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής, με σκοπό την ανάδειξη της ενάλιας πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και για την ανάπτυξη του καταδυτικού τουρισμού. Οι πρώτες καταδύσεις πραγματοποιήθηκαν από το καταδυτικό συνεργείο UFR-Team, με αποτέλεσμα τον εντοπισμό 5 ιστορικών ναυαγίων (2 αεροπλάνα του Β΄ ΠΠ, 1 πλοίο του Β’ ΠΠ και 2 πλοία του Α΄ ΠΠ). Το 2016 διενεργήθηκαν επιπλέον καταδύσεις για την περαιτέρω τεκμηρίωσή τους.
Η παραπάνω αναφερόμενη καταδυτική ομάδα χρησιμοποίησε τις υποδομές του Ινστιτούτου μας στο παράλιο Στρατώνι, με σκοπό την κατάδυση και την περαιτέρω τεκμηρίωση των ναυαγίων της έρευνας του 2014. Είναι η πρώτη φορά που τα ναυάγια αυτά δέχονται επισκέπτες από χώρες του εξωτερικού. Μάλιστα, οι δραστηριότητες και τα αποτελέσματα της αποστολής έχουν ήδη ξεκινήσει να επικοινωνούνται σε ΜΜΕ σχετικά με τις καταδύσεις στη διεθνή αγορά, εξασφαλίζοντας μία άνευ προηγουμένου δημοσιότητα.
Οι περισσότερες καταδύσεις πραγματοποιήθηκαν στο σημαντικότερο ναυάγιο, στο πλοίο Ermine, το οποίο βρίσκεται βυθισμένο σε βάθος -65 μέτρων, σε όρθια θέση. Πρόκειται για ένα επιταγμένο Αγγλικό επιβατικό πλοίο που μετέφερε στρατιώτες και άλογα, που είχαν επιβιβαστεί και φορτωθεί από το λιμένα του Σταυρού.
Το 1917, περίτεχνα ο καπετάνιος του Γερμανικού υποβρυχίου U-23, μαντεύοντας τις κινήσεις του καπετάνιου του Ermine, το οποίο συνόδευαν επίσης και δύο αγγλικά ναρκαλιευτικά, το By George και το Helgian, ποντίζει με τέτοιο τρόπο τις νάρκες του, ώστε καταφέρνει να βυθίσει και τα τρία πλοία. Αξίζει να αναφέρουμε πως ο ίδιος καπετάνιος, το ίδιο υποβρύχιο, κατάφερε να βυθίσει με τον ίδιο τρόπο ανοιχτά του Σουνίου, το αδελφό πλοίο του Τιτανικού, τον Βρετανικό, αλλά και ένα τεράστιο πλοίο, το Burdigala, στην ίδια θαλάσσια περιοχή.
Από τις καταδύσεις μας στο ναυάγιο του Ermine, προέκυψαν διάφορες νέες πληροφορίες και στοιχεία. Άξιο αναφοράς είναι το γεγονός πως το μπροστινό κατάρτι έχει πλέον σπάσει και καταρρεύσει από εφελκυστικές δυνάμεις που δέχτηκε από αλιευτικά εργαλεία, ενώ στις καταδύσεις του 2016 παρέμενε τότε ανέπαφο.
Επίσης από ένα άνοιγα στο μηχανοστάσιο του πλοίου, εντοπίστηκε σε άριστη κατάσταση η μπρούτζινη πινακίδα του κατασκευαστή της ατμομηχανής καθώς και ο αριθμός παραγωγής της.
Τέλος, έπειτα από προσεκτικό σχεδιασμό και μελέτη των σχεδίων ναυπήγησης του πλοίου, καταφέραμε να εντοπίσουμε κάποια ιδιαίτερα στενά περάσματα και αφαιρώντας από τα τζάμια τις θαλάσσιες επικαθήσεις, να μπορέσουμε να δούμε στο εσωτερικό του πλοίου δύο καταστρώματα κάτω, εκεί που κάποτε ήταν η τραπεζαρία και το φουαγιέ των αξιωματικών του πλοίου. Τα πλάνα από το βίντεο, μας ταξιδεύουν πίσω στο χρόνο, σε μια άλλη εποχή, καθώς μπορούμε να διακρίνουμε τα καθίσματα, διάφορα είδη εστίασης, ακόμα και τον πολυέλαιο που κάποτε φώτιζε το σαλόνι αυτού του πλοίου.
Τις επόμενες ημέρες ο καιρός χάλασε και οι καταδύσεις μας στο ναυάγιο του ναρκαλιευτικού By George και του γερμανικού αποβατικού δεν ήταν παραγωγικές καθώς η ορατότητα ήταν σχεδόν μηδενική.
Καταδύσεις έγιναν επίσης και στη σηματοδοτημένη περιοχή όπου συναντήσαμε τους ιππόκαμπους και έχουμε κατασκευάσει και ποντίσει υποβρύχια τεχνητά ενδιαιτήματα. Δυστυχώς, οι πρώτες εντυπώσεις είναι απελπιστικές, καθώς στην πρώτη μας προσπάθεια εντοπίσαμε μόνο έναν ιππόκαμπο.
Σε γενικές γραμμές η περιοχή δεν φαίνεται να έχει όχληση από αλιευτικά εργαλεία, με μια μόνο παρατήρηση, την απώλεια δύο τεχνητών ενδιαιτημάτων (κλουβιών), τα οποία και δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε.
Ανελκύστηκε επίσης ο αισθητήρας μέτρησης της θερμοκρασίας (hobo), οπού και μεταφέρθηκαν οι καταγραφές των διακυμάνσεων της θερμοκρασίας. Από τα δεδομένα πληροφορηθήκαμε πως από το 2022 έως σήμερα η ετήσια θερμοκρασία αυξήθηκε από τους 15 βαθμούς κελσίου στους 20 βαθμούς κελσίου!
Τον Αύγουστο του 2023, καταγράφηκαν μεμονωμένες μετρήσεις σε βάθος -10 μέτρων, της τάξης των 34 βαθμών!
Είναι πραγματικά η πρώτη φορά από το 2007 που παρακολουθούμε το φαινόμενο, μια τέτοια μείωση της υποβρύχιας χλωρίδας και πανίδας. Ελπίζουμε και ευχόμαστε η φύση να τα καταφέρει και να ανακάμψει.
Από πλευράς μας εμείς επανατοποθετήσαμε τον αισθητήρα καταγραφής θερμοκρασίας και αποφασίσαμε να ενισχύσουμε άμεσα τα υποβρύχια τεχνητά ενδιαιτήματα καθώς, ίσως η ελάχιστη εναπομείναντα ζωή συγκεντρώνεται και αναπτύσσεται μόνο σε αυτές τις κατασκευές.
Θέλουμε να ευχαριστήσουμε για ακόμα μια φορά την Εταιρεία Ελληνικός Χρυσός, που στηρίζει πάντα τις δραστηριότες του Ινστιτούτου και είναι αρωγός των περισσοτέρων προσπαθειών μας. Η Εταιρεία Ελληνικός Χρυσός κάλυψε εξ ολοκλήρου την ναύλωση εξειδικευμένου καταδυτικού σκάφους, το οποίο ήταν αυτό που μετέφερε αλλά και υποστήριξε τις καταδύσεις. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά τον επικεφαλή της καταδυτικής ομάδας Μαρίνο Γιούργα / Aegean Tec, για την άριστη οργάνωση και την πειθαρχία στην τέχνη της κατάδυσης.
Για το Ιππόκαμπος Ενάλιο Ινστιτούτο
Βασίλης Μεντόγιαννης
Κώστας Κατσιούλης
Στη συγκεκριμένη δράση είχαμε την υποστήριξη της UFR Team – Underwater Filming & Research και της NGUE – Northern Greece Underwater Explorers
